Đau dây thần kinh tọa
Dây thần kinh tọa là dây thần kinh dài và lớn nhất trong cơ thể, chạy dài từ vùng thắt lưng, qua vùng xương chậu, đến mông rồi xuống chân. Khi dây thần kinh tọa bị chèn ép, gây ra các cơn đau chạy dọc theo dây thần kinh tọa, thường xảy ra ở một bên của cơ thể, ảnh hưởng hoàn toàn hay một phần hông, mông, đùi, bắp chân, bàn chân nên được gọi là đau dây thần kinh tọa.
Nguyên nhân:
ĐDTKT xảy ra khi dây thần kinh tọa bị chèn ép do một trong các nguyên nhân sau:
- Thoát vị đĩa đệm.
- Hình thành gai xương do thoái hóa cột sống ở vùng thắt lưng.
- Hẹp ống sống.
- Chấn thương hay nhiễm trùng cột sống.
- Khối u ở cột sống…
Các yếu tố nguy cơ:
- Tuổi: tuổi càng cao nguy cơ ĐDTKT càng nhiều.
- Béo phì: trọng lượng dư thừa làm tăng áp lực lên cột sống, gây ra nguy cơ ĐDTKT.
- Nghề nghiệp: những nghề nghiệp buộc phải ngồi nhiều hay đứng nhiều, mang vác nặng… dễ bị ĐDTKT.
- Bệnh lý: bệnh đái tháo đường làm tổn thương dây thần kinh nên gia tăng nguy cơ ĐDTKT.
Triệu chứng:
ĐDTKT có thể xuất hiện các triệu chứng nặng nhẹ khác nhau, tùy theo mức độ dây thần kinh tọa bị chèn ép:
- Cơn đau thường xuất hiện ở một bên cơ thể, lan dọc theo dây thần kinh tọa, tại một vị trí nào đó hay toàn bộ nơi dây thần kinh tọa đi qua (hông, mông, đùi, bắp chân, bàn chân).
- Cảm giác tê, ngứa ran hay yếu một bên chân.
- Mất kiểm soát bàng quang hay ruột…
Điều trị đau dây thần kinh tọa
Các thuốc được sử dụng trong điều trị ĐDTKT chủ yếu làm giảm các cơn đau nhức ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
Nhóm thuốc giảm đau: các thuốc giảm đau được sử dụng tùy theo mức độ đau. Trong trường hợp nhẹ, có thể giảm đau với các thuốc giảm đau thông thường như paracetamol, aspirin. Trong trường hợp nặng, có thể giảm đau với các thuốc giảm đau opioid như codein, tramadol…
Nhóm thuốc kháng viêm non-steroid (NSAID) như ibuprofen, diclophenac, naproxen… có tác dụng kháng viêm và giảm đau, được sử dụng trong điều trị giảm đau do ĐDTKT gây ra.
Nhóm thuốc corticosteroid (prednisolon, betamethason, triamcinolone…) có tác dụng kháng viêm và giảm đau nên được sử dụng trong điều trị giảm đau do ĐDTKT gây ra. Và thường được dùng ở dạng thuốc viên, trong trường hợp nặng có thể sử dụng ở dạng thuốc chích…
Cần lưu ý: các thuốc kháng viêm non-steroid và thuốc corticosteroid khi sử dụng trong một thời gian dài có thể gây viêm loét dạ dày - tá tràng và các nguy cơ trên thận, tim mạch…
Nhóm thuốc thư giãn cơ (cyclobenzaprine, methocarbamol…) tác dụng giảm co thắt cơ nên có tác dụng giảm đau do sự chèn ép dây thần kinh tọa gây ra .
Cần lưu ý: các thuốc thư giãn cơ có thể gây ra tác dụng phụ chóng mặt, buồn ngủ, khô miệng, bí tiểu…
Nhóm thuốc chống trầm cảm ba vòng (amitriptyline, doxepin…) có tác dụng giảm đau do ĐDTKT gây ra.
Nhóm thuốc chống động kinh (gabapentin, pregabalin…) có tác dụng giảm đau do sự chèn ép các dây thần kinh tọa gây ra.
Cần lưu ý: hai nhóm thuốc trên có thể gây ra một số tác dụng phụ như chóng mặt, buồn ngủ hoặc lú lẫn. Vì vậy, với người lái xe, vận hành máy cần phải hết sức thận trọng khi dung các thuốc này.
Bên cạnh việc dùng thuốc, cần tăng cường tập luyện thể dục thể thao (đi bộ, bơi lội, đạp xe…), tránh béo phì, tránh ngồi nhiều, mang vác nặng… và kết hợp các phương pháp điều trị khác như châm cứu, vật lý trị liệu... sẽ giúp mang lại hiệu quả cao trong điều trị và phòng ngừa tái phát cơn đau do ĐDTKT gây ra!
Lời khuyên của thầy thuốc
Khi sử dụng các thuốc giảm đau với liều cao trong một thời gian dài, có thể gây ra các tác dụng phụ như suy gan (paracetamol), viêm loét dạ dày - tá tràng (aspirin) hay nguy cơ nghiện thuốc (thuốc giảm đau opioid), nên cần phải tuân theo các chỉ định của thầy thuốc một cách chặt chẽ.
DS. MAI XUÂN DŨNG