Đau khổ luôn là một trong những mầu nhiệm lớn nhất của thân phận con người. Từ thời Cựu Ước cho đến hôm nay, nhân loại vẫn không ngừng đặt câu hỏi: “Tại sao có đau khổ? Tại sao người lành lại phải chịu đau khổ? Nếu Thiên Chúa là Đấng toàn năng, toàn thiện và toàn thắng, tại sao Người để cho những trẻ sơ sinh, người già neo đơn, hay những người vô tội phải chịu bất hạnh?” Đây là vấn nạn vượt quá khả năng lý giải của trí tuệ con người và luôn là thách đố đức tin của nhiều người. Không ít người, vì không tìm được lời giải, đã khẳng định rằng: vì có đau khổ nên không có Thiên Chúa.
Tuy nhiên, cái nhìn Kitô giáo về đau khổ không dựa trên triết lý bi quan hay định mệnh mù quáng, nhưng dựa trên mầu nhiệm tình yêu và ơn cứu độ được tỏ lộ nơi Đức Giêsu Kitô. Kitô giáo không tạo ra đau khổ cũng không tôn thờ đau khổ; trái lại, Kitô giáo mở ra một con đường để biến đau khổ vốn là hậu quả của sự dữ và của thân phận giới hạn trở thành nơi Thiên Chúa có thể can thiệp, biến đổi và cứu độ con người.
1. Đau khổ – Mầu nhiệm vượt quá hiểu biết của con người
Không ai có thể giải thích trọn vẹn nguồn gốc hay ý nghĩa của đau khổ. Ngay cả Thánh Kinh cũng không đưa ra một công thức lý luận, nhưng chỉ mở ra những ánh sáng giúp ta hiểu phần nào. Đau khổ không đơn giản là hình phạt, cũng không phải do Thiên Chúa tạo ra. Trái lại, đau khổ phát sinh từ sự dữ, từ tự do lạm dụng của con người, từ tính mong manh tự nhiên của sự sống. Thiên Chúa không muốn đau khổ, nhưng Người cho phép đau khổ xảy ra vì tôn trọng tự do và vì Người có thể rút ra điều tốt từ điều xấu. Điều quan trọng hơn: Kinh Thánh không giải thích tại sao có đau khổ bằng lý thuyết, nhưng mời gọi ta nhìn vào Đấng đã bước vào đau khổ để biến đổi nó từ bên trong.
2. Đức Giêsu – Đáp án của Thiên Chúa trước đau khổ
Thiên Chúa không đứng xa nhìn con người than khóc. Người đã bước vào thế giới, mang lấy thân phận mỏng giòn của con người. Đức Giêsu không chỉ giảng dạy về đau khổ; Người trải nghiệm nó trong chính thân xác mình: sự cô đơn, hiểu lầm, phản bội, bách hại, và cuối cùng là cái chết thập giá.
Ngoại trừ tội lỗi, Người đã đi vào mọi nỗi đau để chứng tỏ rằng Thiên Chúa hiện diện ngay trong đau khổ của con người. Người không loại bỏ thập giá, nhưng biến thập giá thành con đường dẫn tới sự sống.
Việc Đức Giêsu sống lại là lời khẳng định mạnh mẽ nhất rằng đau khổ không phải là điểm kết thúc. Nó có thể trở thành lối mở đến niềm vui, đến bình an và đến ơn cứu độ mà chúng ta không thể hiểu hết bằng lý trí.
Đau khổ dưới ánh sáng Kitô giáo: không vô nghĩa
Một trong những điều Kitô giáo khẳng định mạnh mẽ nhất:
Không có đau khổ nào là vô nghĩa nếu được kết hiệp với Đức Kitô.
Đau khổ có thể:
- giúp ta khám phá sự thật về chính mình: thân phận mỏng manh, giới hạn và cần được cứu độ;
- mở ra trái tim cảm thông với nỗi đau của người khác;
- thanh luyện những gì vụn vặt để ta tìm lại những giá trị bền vững;
- trở thành hy lễ yêu thương hiệp với cuộc khổ nạn của Đức Giêsu để sinh ơn cứu độ cho mình và cho thế giới.
Đau khổ không phải là điều tốt, nhưng Thiên Chúa có thể biến điều xấu thành điều tốt hơn. Người biến tăm tối thành ánh sáng, bi thương thành niềm hy vọng, nước mắt thành hạt giống của niềm vui.
3. Đau khổ là nơi Thiên Chúa đến gần con người nhất
Có những lúc đau khổ trở thành nơi gặp gỡ sâu xa nhất giữa con người với Thiên Chúa. Khi chúng ta cảm thấy bất lực, khi mọi lời giải thích đều vô ích, khi con tim tan vỡ đó chính là lúc Thiên Chúa chạm đến chúng ta bằng sự hiện diện thầm lặng nhưng mạnh mẽ của Người.
Thánh Gioan Phaolô II từng nói:
“Khổ đau là mầu nhiệm, nhưng cũng là lời mời gọi tiếp xúc với trái tim Thiên Chúa.”
Đau khổ trở nên con đường để ta lớn lên trong lòng tin, trong sự phó thác và trong chiều sâu của tình yêu. Chính trong đau khổ, ta hiểu rằng Thiên Chúa không bỏ rơi con cái Người, và rằng tình yêu mạnh hơn sự dữ.
Sống niềm hy vọng giữa đau khổ Niềm hy vọng Kitô giáo không phủ nhận đau khổ, cũng không né tránh đau khổ, nhưng mở ra cho ta một niềm chắc chắn:
Thiên Chúa luôn đồng hành. Người biến đổi đau khổ, và cuối cùng Người sẽ xóa bỏ mọi đau khổ.
Trong đời sống mỗi người, nhất là trong sứ vụ chăm sóc bệnh nhân, người nghèo, hay những người đau yếu, chúng ta được mời gọi trở thành dấu chỉ của niềm hy vọng ấy:
- một lời an ủi,
- một bàn tay nâng đỡ,
- một hiện diện biết lắng nghe,
- một trái tim đồng cảm.
Chính khi chia sẻ nỗi đau của tha nhân, ta trở nên giống Đức Kitô và làm chứng cho tình yêu mạnh hơn sự dữ.
Đau khổ không phải điểm kết thúc
Đau khổ không bao giờ là câu trả lời cuối cùng. Câu trả lời cuối cùng chính là Đức Kitô Phục Sinh. Kitô giáo không tôn thờ đau khổ, nhưng nhìn đau khổ như một phần của hành trình cứu độ nơi Thiên Chúa biến đổi, thanh luyện và dẫn con người đến sự sống mới.
Nguyện xin Đức Kitô, Đấng đã mang thương tích vì yêu thương chúng ta, giúp mỗi người biết vượt qua đau khổ với lòng tin tưởng và biết dùng chính đau khổ của mình để trở thành khí cụ của tình yêu và hy vọng.
Lạy Chúa Giêsu, Xin ở với chúng con trong mọi đau khổ, để chúng con nhận ra rằng không bao giờ chúng con phải chịu đau khổ một mình. Amen.
Ngày 14. 11.2025
Anthony Nguyễn Chân Hồng. OH