Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng TP. Hồ Chí Minh tổng hợp, biên dịch các thông tin cập nhật về những vấn đề liên quan đến bệnh và phòng chống bệnh Covid-19. Có thể một số vấn đề đã được hiểu rõ, một số chưa, Viện sẽ liên tục cập nhật và đăng tải thông tin dựa trên website của Tổ chức Y tế thế giới (https://www.ecdc.europa.eu/en/novel-coronavirus-china/questions-answers).

Tác nhân gây bệnh virus corona 2019 được đặt tên là virus Hội chứng hô hấp cấp tính nặng do corona-2 (SARS-CoV-2), còn tên bệnh được gọi là COVID-19.

SARS-CoV-2, được xác định ở Trung Quốc vào cuối năm 2019 và là một chủng virus corona mới chưa được xác định trước đây ở người.

Người ta cho rằng virus corona là virus lưu hành ở các loài động vật, một số có ảnh hưởng đến con người. Sau khi động vật bị nhiễm bệnh, bệnh có thể được truyền sang người.

Một loạt các động vật là nguồn mang virus corona. Ví dụ, virus corona của Hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS-CoV) có nguồn gốc từ lạc đà và Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS) có nguồn gốc từ mèo cầy hương.

Có thể được tìm thấy thêm thông tin về virus corona trên Chuyên san của ECDC.

Chủng mới của virus corona được phát hiện ở Trung Quốc có liên quan chặt chẽ về mặt di truyền với chủng virus SARS năm 2003 và dường như có các đặc điểm tương tự, mặc dù dữ liệu về virus này vẫn còn hạn chế.

SARS xuất hiện vào cuối năm 2002 tại Trung Quốc, theo báo cáo của 33 quốc gia trong khoảng 8 tháng có hơn 8.000 trường hợp mắc, một phần mười số người nhiễm SARS đã chết.

Có khoảng hơn 7.000 trường hợp bệnh do COVID-19 được báo cáo ở Trung Quốc trong tháng đầu tiên của vụ dịch (tháng 1/2020), với hơn 80.000 các trường hợp được báo cáo trên toàn thế giới vào tháng tiếp theo (tháng 2/2020). Trong 87.000 ca mắc, con số tử vong là 3.000. Sau đó, COVID-19 được phát hiện ở châu Âu và các quốc gia khác. Hiện tại, có quá ít dữ liệu sẵn có để nói chắc chắn COVID-19 gây chết người như thế nào nhưng những phát hiện ban đầu cho thấy nó ít gây tử vong hơn SARS.

Mặc dù cả virus SARS-CoV-2 và cúm được truyền từ người sang người và có thể gây ra các triệu chứng tương tự, nhưng hai loại virus này rất khác nhau và do đó không hoạt động theo cùng một cách. Vẫn còn rất sớm để đưa ra kết luận về mức độ lây lan của SARS-CoV-2, nhưng thông tin sơ bộ cho thấy SARS-CoV-2 có thể lây truyền giống như SARS và một số chủng cúm đại dịch khác. Trung tâm kiểm soát bệnh tật châu Âu (ECDC) ước tính mỗi năm có tới 40.000 người ở liên minh châu Âu, Anh, Na Uy, Iceland và Liechtenstein chết sớm do các nguyên nhân liên quan đến cúm.

Tại thời điểm này, có quá ít dữ liệu để nói chắc chắn mức độ nghiêm trọng của COVID-19 là như thế nào nhưng các phát hiện sơ bộ cho thấy nó ít gây tử vong hơn SARS.

Động vật là nguồn gốc của virus, virus này đang lây lan từ người sang người. Hiện tại không đủ thông tin dịch tễ học để xác định loại virus này lây lan giữa người với người một cách ổn định và dễ dàng như thế nào. Virus dường như được truyền chủ yếu qua các giọt dịch tiết mà mọi người hắt hơi, ho hoặc thở ra.

Thời gian ủ bệnh cho COVID-19 (tức là thời gian giữa khi tiếp xúc với virus và khởi phát các triệu chứng) hiện được ước tính trong khoảng từ hai đến 14 ngày. Ở giai đoạn này, chúng ta biết rằng virus có thể lây truyền khi những người nhiễm bệnh có triệu chứng (giống như cúm). Tuy nhiên, vẫn còn những điều không chắc chắn là liệu các trường hợp nhẹ hay không có triệu chứng có thể lây truyền virus hay không.

Nếu những người mắc COVID-19 được xét nghiệm, chẩn đoán kịp thời và áp dụng các biện pháp kiểm soát nhiễm trùng nghiêm ngặt, thì khả năng lây truyền từ người sang người trong các môi trường cộng đồng ở EU là thấp. Việc thực hiện có hệ thống các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát nhiễm trùng có hiệu quả trong việc kiểm soát SARS và MERS - CoV.

Vào ngày 13/2, số liệu thống kê chính thức được báo cáo từ Trung Quốc bao gồm 15.141 trường hợp mới mắc COVID-19, đại diện cho số lượng lớn nhất các trường hợp được báo cáo trong một ngày kể từ khi bắt đầu dịch. Thông tin từ các quan chức Trung Quốc chỉ ra rằng vào ngày 13/2, đã có một sự thay đổi trong cách tính các trường hợp bệnh. Điều này hiện bao gồm tất cả các trường hợp nghi ngờ với chẩn đoán lâm sàng viêm phổi. Những trường hợp mới này không nhất thiết phải được phòng thí nghiệm xác nhận là có COVID-19. Vì điều này, chúng ta không thể so sánh số lượng các trường hợp được báo cáo cho đến nay với số mới này và điều đó không nhất thiết có nghĩa là dịch bệnh đang gia tăng ở Trung Quốc.

Từ những gì chúng ta biết cho đến nay, virus có thể gây ra các triệu chứng nhẹ, giống như cúm như:

Các trường hợp nghiêm trọng hơn phát triển thành viêm phổi nặng, hội chứng suy hô hấp cấp tính, nhiễm trùng huyết và sốc nhiễm trùng có thể dẫn đến tử vong. Những người mắc bệnh mãn tính dường như dễ bị bệnh nặng hơn.

Thông thường, người cao tuổi và những người mắc bệnh tiềm ẩn (ví dụ như tăng huyết áp, rối loạn tim, tiểu đường, rối loạn gan và bệnh hô hấp) có thể ​​sẽ có nhiều nguy cơ phát triển các triệu chứng nghiêm trọng.

Không có cách điều trị cụ thể cho bệnh này, vì vậy phương pháp được sử dụng để điều trị bệnh nhân bị nhiễm bệnh liên quan đến virus corona là điều trị các triệu chứng lâm sàng (ví dụ như sốt, khó thở). Chăm sóc hỗ trợ (ví dụ: liệu pháp hỗ trợ và theo dõi - liệu pháp oxy, quản lý chất lỏng và thuốc chống siêu vi) có thể có hiệu quả cao đối với những người bị nhiễm bệnh.

[1] Người tiếp xúc gần gũi sẽ là người sống trong cùng một gia đình với người được chẩn đoán mắc COVID-19, người tiếp xúc trực tiếp hoặc ở trong môi trường kín với trường hợp COVID-19, hoặc một nhân viên chăm sóc sức khỏe hoặc người khác chăm sóc trực tiếp cho trường hợp COVID-19 hoặc nhân viên phòng thí nghiệm xử lý mẫu bệnh phẩm SARS-CoV-2.

Nếu bác sĩ của bạn tin rằng cần phải xét nghiệm về SARS-CoV-2 / COVID-19, họ sẽ thông báo cho bạn về quy trình cần tuân thủ và tư vấn phòng thí nghiệm nào có thể thực hiện xét nghiệm. Một số phòng thí nghiệm ở châu Âu có thể xử lý mẫu SARS-CoV-2.

PHÒNG NGỪA

Khi đến các khu vực đang có sự lây truyền trong cộng đồng, bạn nên:

Thông báo cho các cơ quan y tế công cộng trong khu vực của bạn, những người sẽ cung cấp hướng dẫn về các bước tiếp theo cần thực hiện. Nếu bạn phát triển bất kỳ triệu chứng nào, điều quan trọng là bạn gọi cho nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn để được tư vấn, đề cập rằng bạn đã tiếp xúc với người nhiễm COVID-19.

Rửa tay và khử trùng là chìa khóa để ngăn ngừa nhiễm bệnh. Bạn nên rửa tay thường xuyên và kỹ lưỡng bằng xà phòng và nước trong ít nhất 20 giây. Nếu không có xà phòng và nước, bạn cũng có thể sử dụng nước rửa tay chứa cồn, với ít nhất 60% cồn. Virus xâm nhập vào cơ thể bạn qua mắt, mũi và miệng, vì vậy tránh chạm vào chúng bằng tay chưa rửa

Khẩu trang giúp ngăn ngừa sự lây lan thêm từ những người bị bệnh sang những người xung quanh. Tuy nhiên, khẩu trang dường như không hiệu quả trong việc bảo vệ người sử dụng không bị nhiễm bệnh.

Hiện tại không có vắc-xin chống lại virus corona, bao gồm cả SARS-CoV-2. Đây là lý do tại sao việc phòng bệnh hoặc ngăn ngừa sự lây lan của bệnh là rất quan trọng.

Việc nghiên cứu, sản xuất vắc-xin cần có thời gian, một số công ty dược đang nghiên cứu, điều chế các vắc-xin. Tuy nhiên, bất kỳ loại vắc-xin nào cũng phải mất vài tháng trải qua thử nghiệm để xác định tính an toàn và hiệu quả, trước khi có thể được sử dụng rộng rãi.

Cúm và SARS-CoV-2 là hai loại virus rất khác nhau và vắc-xin cúm theo mùa sẽ không bảo vệ khỏi bệnh do SARS-CoV-2 gây ra.

Tuy nhiên, vì mùa cúm ở châu Âu vẫn đang diễn ra, vắc-xin cúm là biện pháp bảo vệ tốt nhất chống lại cúm theo mùa và không quá muộn để tiêm vắc-xin.

Trung tâm kiểm soát bệnh tật châu Âu (ECDC) phối hợp với Ủy ban châu Âu, cơ quan y tế công cộng ở Trung Quốc và Tổ chức y tế thế giới về việc đánh giá ổ dịch này. Để thông báo cho Ủy ban châu Âu và các cơ quan y tế công cộng ở các quốc gia thành viên về tình hình đang diễn ra, ECDC đã xuất bản các bản tóm tắt hàng ngày và liên tục đánh giá rủi ro cho các công dân. Bên cạnh đó, ECDC và WHO đã phát triển hướng dẫn kỹ thuật để hỗ trợ các quốc gia thành viên EU. Ủy ban châu Âu đang đảm bảo sự phối hợp của các hoạt động quản lý rủi ro ở cấp EU.

Sự bùng phát này đang phát triển nhanh chóng và theo đó đánh giá rủi ro cũng đang thay đổi. ECDC liên tục đánh giá rủi ro cho công dân EU và bạn có thể tìm thấy thông tin mới nhất trong liên kết trên.

Một số trường hợp đã được báo cáo ở EU và Vương quốc Anh kể từ khi bắt đầu bùng phát. Với sự di chuyển phạm vi rộng của người dân và thực tế là virus này được truyền từ người này sang người khác, dự kiến ​​các trường hợp tiếp theo sẽ được báo cáo ở châu Âu.

Hai trong số những lý do chính cho sự gia tăng nhanh chóng số lượng ca bệnh là do virus lây lan từ người này sang người khác và khả năng phát hiện các trường hợp đang được cải thiện. Đây là lý do tại sao sự gia tăng đột ngột số ca bệnh thường thấy trong giai đoạn đầu vụ dịch bệnh mới phát sinh.

Vào ngày 13/2, số liệu thống kê chính thức được báo cáo từ Trung Quốc bao gồm 15.141 trường hợp mới mắc COVID-19, đại diện cho số lượng lớn nhất các trường hợp được báo cáo trong một ngày kể từ khi bắt đầu dịch. Thông tin từ các quan chức Trung Quốc chỉ ra rằng vào ngày 13/2, đã có một sự thay đổi trong cách tính các trường hợp bệnh. Điều này hiện bao gồm tất cả các trường hợp nghi ngờ với chẩn đoán lâm sàng viêm phổi. Những trường hợp mới này không nhất thiết phải được phòng thí nghiệm xác nhận là có COVID-19. Vì điều này, chúng ta không thể so sánh số lượng các trường hợp được báo cáo cho đến nay với số mới này và điều đó không nhất thiết có nghĩa là dịch bệnh đang gia tăng ở Trung Quốc.

Thật không may, không thể dự đoán được sự bùng phát sẽ kéo dài bao lâu và dịch bệnh sẽ phát triển như thế nào. Chúng ta đang đối phó với một loại virus mới và do đó vẫn còn nhiều điều không chắc chắn. Chẳng hạn, không rõ liệu sự lây truyền sẽ giảm trong mùa hè hay không, như đã thấy đối với bệnh cúm theo mùa.

THÔNG TIN CHO KHÁCH DU LỊCH

Hiện tại, hầu hết các trường hợp bệnh đã được báo cáo ở Trung Quốc, với một số ít trường hợp bệnh khác được báo cáo ở một số quốc gia châu Á. Khả năng bị nhiễm bệnh ở các quốc gia khác trên khắp châu Á hiện được coi là thấp và Tổ chức Y tế Thế giới đã không khuyên không nên đi du lịch đến những khu vực này. Tuy nhiên, ổ dịch đang phát triển rất nhanh và do đó nguy cơ lây nhiễm đang thay đổi. Thực hiện theo các lời khuyên du lịch được cung cấp bởi các cơ quan y tế công cộng ở nước bạn sinh sống.

Khi đến thăm Trung Quốc bạn nên:

Nếu bạn đã đến Trung Quốc và trong vòng 14 ngày sau khi trở về, bạn cảm thấy bị bệnh hoặc bị sốt, ho hoặc cảm thấy khó thở, bạn nên:

Nếu xác định có trường hợp COVID-19 đã ở trên máy bay, những người có nguy cơ sẽ được các cơ quan y tế công cộng liên hệ. Nếu bạn có thắc mắc về chuyến bay đó, vui lòng liên hệ với cơ quan y tế địa phương để được tư vấn. Nguy cơ bị nhiễm bệnh trên máy bay không thể được loại trừ, nhưng hiện được coi là thấp đối với một cá nhân du khách.

Nguy cơ bị lây nhiễm trong một sân bay là tương tự như đối với bất kỳ nơi nào khác, nơi nhiều người tụ tập.

Có bằng chứng cho thấy việc kiểm tra người tại sân bay (được gọi là sàng lọc nhập cảnh) không hiệu quả trong việc ngăn chặn sự lây lan của virus, đặc biệt là khi mọi người có thể không có biểu hiện triệu chứng hoặc các triệu chứng của bệnh rất giống với các bệnh khác và mốc thời gian trùng với hoạt động gia tăng về cúm theo mùa trên khắp EU và Trung Quốc. Điều này thường được coi là hữu ích hơn để cung cấp cho những người đến sân bay thông tin rõ ràng giải thích phải làm gì nếu họ phát triển các triệu chứng sau khi đến.

TÌNH HÌNH HIỆN TẠI Ở TRUNG QUỐC LIÊN QUAN ĐẾN BỆNH COVID-2019 LÀ GÌ?

Để hạn chế sự lây lan của virus, chính quyền Trung Quốc đã thực hiện một số biện pháp kiểm soát phi thường trên cả nước, bao gồm cả ở tỉnh Hồ Bắc, nơi dịch bệnh bắt đầu. Trong số các biện pháp, họ đã hủy bỏ lễ đón Tết Nguyên đán và đóng cửa các rạp chiếu phim và công viên giải trí để đảm bảo khoảng cách xã hội giữa mọi người. Ngoài ra, để giảm bớt sự di chuyển của người dân, họ đã phong tỏa giao thông công cộng và đóng cửa sân bay quốc tế Thiên Hà Vũ Hán. Và để theo dõi sự bùng phát, hệ thống giám sát đã được tăng cường.

Quy mô của các biện pháp này là chưa từng có và chi phí kinh tế của các biện pháp đó đối với nền kinh tế Trung Quốc là đáng kể. Mặc dù hiệu quả và tác dụng thế chấp của các biện pháp này rất khó dự đoán, nhưng chúng được dự kiến ​​sẽ hạn chế khả năng lây lan của virus ngay lập tức thông qua du khách trở về từ tỉnh Hồ Bắc và Trung Quốc nói chung.

2. Có bao nhiêu ca bệnh đã được báo cáo bởi Trung Quốc và ở khu vực nào?

Số lượng các ca bệnh được báo cáo bởi Trung Quốc đang gia tăng nhanh chóng. ECDC đang cập nhật bản tin về số lượng các ca bệnh và tử vong được báo cáo trong và ngoài Trung Quốc hàng ngày:

COVID-19 VÀ CÁC SẢN PHẨM TỪ ĐỘNG VẬT VÀ THỰC VẬT

Do tình hình sức khỏe động vật ở Trung Quốc, đáng chú ý là sự hiện diện của các bệnh truyền nhiễm do động vật, chỉ một số động vật sống và các sản phẩm động vật chưa qua chế biến từ Trung Quốc được phép nhập khẩu vào Liên minh châu Âu. Không có bằng chứng cho thấy bất kỳ động vật hoặc sản phẩm động vật nào được phép gia nhập Liên minh châu Âu đều có nguy cơ đối với sức khỏe của công dân EU do sự hiện diện của COVID-19 tại Trung Quốc.

Cũng như việc nhập khẩu động vật và sản phẩm động vật, do tình hình sức khỏe động vật ở Trung Quốc, chỉ có một số sản phẩm có nguồn gốc động vật được phép nhập khẩu vào EU từ Trung Quốc, với điều kiện phải đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt về sức khỏe và phải chịu sự kiểm soát. Vì những lý do tương tự, khách du lịch vào lãnh thổ hải quan EU không được phép mang theo bất kỳ loại thịt, sản phẩm thịt, sữa hoặc các sản phẩm từ sữa nào trong hành lý.

Không có báo cáo về việc lây truyền COVID-19 qua thực phẩm và do đó không có bằng chứng nào cho thấy các mặt hàng thực phẩm nhập khẩu vào Liên minh châu Âu theo các quy định về sức khỏe động vật và công cộng áp dụng đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc có nguy cơ đối với sức khỏe của công dân EU liên quan đến COVID-19. Cơ chế lây truyền chính là từ người này sang người khác.

Nghiên cứu hiện tại thì COVID-19 có liên quan với một số loại dơi nhất định, nhưng không loại trừ sự liên quan của các động vật khác. Một số loại virus corona có thể lây nhiễm cho động vật, lây truyền từ động vật này sang động vật khác và người. Không có bằng chứng cho thấy động vật đồng hành (ví dụ: chó hoặc mèo) có nguy cơ lây nhiễm cho con người. Để phòng ngừa chung, luôn luôn tuân thủ các nguyên tắc vệ sinh cơ bản khi tiếp xúc với động vật.